Чӑваш чӗлхи орфографиӗн тӗп правилисен пайӗ.
3§. Чӑваш сӑмахӗсенче а, ӑ, у, ы сас паллисене уҫӑ сасӑсем хытӑ хупӑ сасӑсемпе юнашар чухне ҫыраҫҫӗ: асап, вӑхӑт, утӑ, ыран.
Е, ӗ, и, ӳ, э сас паллисене уҫӑ сасӑсем ҫемҫе хупӑ сасӑсемпе юнашар тӑнӑ чухне ҫыраҫҫӗ: тенкел, ӗмӗр, илем, ӳлӗм, кӗтӳ, этем.
_Асӑрхаттарни_. А, ӑ, у сас паллисенс хӑш-пӗр чух ль, нь, ть ҫемҫе сас паллисем умӗн те, хыҫҫӑн та ҫыраҫҫӗ: ахаль, мӑкӑнь, выльӑх, пуль.
4§.
О, ё сас паллисене вырӑсларан ҫыру урлӑ кӗрекен сӑмахсенче ҫыраҫҫӗ:
общество, область, оборона, самолёт5§.
Е, ё, ю, я сас паллисене ҫакӑн пек чухне ҫыраҫҫӗ:
1. Сӑмах пуҫламӑшӗнче тата уҫӑ сас паллисемпе
ъ, ь паллӑсем хыҫҫӑн
йэ, йо, йу, йа сасӑсен пӗрлешӗвне палӑртма:
енчӗк, ёлка, юрӑ, ялав; ҫиет, заём, каю, туя, мӑрье, ҫемье, статья, адъютант.
_Асӑрхаттарнисем_. 1. Ютран ҫыру урлӑ йышӑнакан хӑш-пӗр сӑмахсен пуҫламӑшӗнче тата уҫӑ сас паллисем хыҫҫӑн ё вырӑнне йо ҫыраҫҫӗ: йод, район, майор, Нью-Йорк, Йошкар-Ола.
2. Ютран ҫыру урлӑ йышӑнакан хӑш-пӗр сӑмахсенче ё вырӑнне о ҫыраҫҫӗ, ун умӗн ь лартаҫҫӗ: батальон, почтальон, медальон, лосьон.
2. Умӗнчи хупӑ сасӑсем ҫемҫине палӑртма:
наряд, выля, темӗн, самолёт, Ванюк.
6§.
Э сас паллине сӑмах пуҫламӑшӗнче тата вырӑсларан йышӑннӑ сӑмахсенче уҫӑ сасӑ хыҫҫӑнхи
э сасса палӑртма ҫыраҫҫӗ:
эпӗ, поэт, аэропорт.
7§.
Ҫ, ч сас паллисем хыҫҫӑн
и е
ы ҫырмалли йӗрке ҫакӑн пек: пуҫламӑш формӑра хытӑ хупӑ сас палли умӗн
ы ҫырмалла (
ҫын, чылай, ҫыр, чышкӑ), ҫемҫе хупӑ сас палли умӗн —
и (
ҫил, ҫип, чикӗ, чир). Вырӑсларан йышӑннӑ сӑмахсенче
ч хыҫҫӑн
и ҫыраҫҫӗ:
числителъ, учитель, чикан.
8§.
Ӑ е
ӗ сасӑ тухса ӳкме е кӗрсе ларма пултаракан сӑмахсене икӗ тӗрлӗ те ҫырма юрать (
ӑ, ӗ сас паллисемпе е вӗсемсӗр):
алӑ е
ал,
сасӑ е
сас,
вунӑ е
вун,
халӗ е
халь,
пулӑҫӑ е
пулӑҫ,
ҫӗвӗҫӗ е
ҫӗвӗҫ;
вӗлтӗрен е
вӗлтрен,
нихӑҫан е
нихҫан,
пурӑнӑҫ е
пурнӑҫ,
пурӑнатӑп е
пурнатӑп.
9§.
У, ӑ, ы сасӑсем вырӑнти калаҫусенче пӗр-пӗринпе ылмашӑнаҫҫӗ. Унашкал сӑмахсене епле ҫырассине орфографи словарӗ татса парать:
ҫумӑр (
ҫӑмӑр мар),
йывӑр (
йӑвӑр мар),
ҫывӑр (
ҫӑвӑр мар),
хывӑх (
хӑвӑх мар).
10§. Вырӑсларан ҫыру урлӑ йышӑннӑ хупӑ сасӑпа вӗҫленекен сӑмахсен юлашки уҫӑ сассине пур формӑра та вырӑсли пек палӑртмалла:
трактор — тракторӑн, директор — директорӑн.